Het Belgische kenniscentrum “Antimicrobial Consumption and Resistance in Animals” (AMCRA) gaat, onder het voorzitterschap van Prof. Jeroen Dewulf, de strijd aan tegen het gebruik van antibiotica in de Belgische veehouderij. Via het antibioticaconvenant 2016 - 2020, dat al in 2014 vorm begon te krijgen, definieerde AMCRA ambitieuze doelen voor de drastische vermindering van het antibioticagebruik tegen 2020, waarbij 2011 als referentiejaar dient.
Het onlangs gepubliceerde BelVet-SAC rapport 2020 ging niet alleen in op het verbruik van het afgelopen jaar, maar ook op de evolutie van het antibioticagebruik over de periode 2011 tot 2020. Daaruit bleek dat in die periode de hoeveelheden met antibiotica gemedicineerd voeder in de Belgische veehouderij met 70,4% zijn afgenomen. Tegelijkertijd is het gebruik van kritisch belangrijke antibiotica met 70,1% teruggedrongen en is het totale antibioticagebruik met 40,2% gereduceerd.
Dit betekent echter dat de uiterst ambitieuze doelen uit het convenant 2016 – 2020 slechts gedeeltelijk zijn verwezenlijkt. Hoewel het streefcijfer voor de reductie van het gebruik van met antibiotica gemedicineerde voeders met meer dan 20% is overschreden, is het totale antibioticagebruik bij zowel productie- als huisdieren met bijna 10% onder het streefcijfer gebleven. Voor kritische antibiotica lag men lang op schema om de doelstelling te halen, maar dit werd op de valreep gedwarsboomd door een stijging van het gebruik van fluorochinolones (+32,1%) in de Belgische pluimveehouderij. Dankzij de goede resultaten van de voorgaande jaren moet er wel maar 4,9% overbrugd worden om de 2020-doelstelling te halen.
Toch maakt AMCRA-coördinator Dr. med. dierenarts Fabiana Dal Pozzo de balans positief op: "Sinds 2012 is het gebruik van colistine in de Belgische diergeneeskunde met 71,3% gedaald. Dit is een belangrijk signaal, omdat dit kritisch antibioticum in de humane geneeskunde wordt gebruikt als laatste redmiddel voor ernstige infecties met multiresistente kiemen."
Ook het door AMCRA geïnitieerde benchmarksysteem dat Belgische veehouders de mogelijkheid biedt hun antibioticagebruik te vergelijken met dat van hun professionele collega's, vindt de dierenarts zinvol: "Indien nodig opent dit voor veehouders de mogelijkheid om samen met hun bedrijfsdierenarts corrigerende maatregelen te nemen."
Op het gebied van de monitoring van antibioticaresistentie zegt AMCRA dat er ook positieve resultaten te melden zijn: "We hebben vastgesteld dat de neerwaartse trend in het aantal multiresistente E. colibacteriën afkomstig van dieren zich in 2020 heeft voortgezet, net als de daling van de antibioticaresistentie tegen kritisch belangrijke antibiotica."
Gedreven door hun gezamenlijke ambitie om het antibioticagebruik verder terug te dringen, heeft AMCRA samen met de Federale overheid en alle betrokken sectorpartners een nieuwe strategie uitgewerkt voor de periode 2021-2024 dat begin 2021 werd goedgekeurd. Het is onder meer de bedoeling diersoortspecifieke grenswaarden op bedrijfsniveau vast te leggen. Ook voor het met antibiotica gemedicineerde voeder is de volgende fase ingegaan: tegen eind 2024 wil de sector dit type voeder met 75% verminderen ten opzichte van 2011. Dit moet dan tegen 2030 volledig zijn verdwenen.
Om dit doel te bereiken, worden een aantal veranderingen doorgevoerd. Zo moeten dierenartsen gegevens verstrekken over het voorgeschreven gebruik van antibiotica. Bovendien zullen niet alleen de landbouwbedrijven, maar ook de dierenartsen aan benchmarking worden onderworpen. Als het gebruik van antibiotica opvallend hoog is, zal een correctieprogramma worden opgesteld. In de toekomst mag maximaal één procent van de ondernemingen tot de categorie van grootgebruikers behoren.
Ook het antibioticum colistine staat duidelijk op de radar van AMCRA. "Om de doelstelling van 1 mg per kilogram biomassa tegen eind 2024 te halen, is een verdere vermindering van het geneesmiddel van essentieel belang. Daarom heeft de Belgische diervoederindustrie zich ertoe verbonden om colistine-additieven in diervoeders uiterlijk tegen eind 2021 volledig te bannen," legt de AMCRA-coördinator uit.
Wat het totale antibioticagebruik in de veehouderij betreft, streeft de sector ook een ambitieuze doelstelling voor 2024 na: tegen dan moet het gebruik van antibiotica met 65% zijn gedaald ten opzichte van 2011.